نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• زهرا رضاپور ¹
• محمد فرجیها ²
• محمد روشن ³

¹ دانشجوی دکتری مطالعات زنان، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

² دانشیار گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکدۀ حقوق، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

³ دانشیار گروه حقوق خانواده، پژوهشکدۀ خانواده، دانشگاه شهیدبهشتی، تهران، ایران

چکیده

به ‌گواهی مطالعات تجربی، واکنش‌های کیفری سنتی و سزاگرا در برابر خشونت خانوادگی به‌رغم هزینه‌های بالای آن در یافتن پاسخ مناسب‌ و کاهش تورم پرونده‌های خشونت خانوادگی از اثربخشی لازم برخوردار نبوده است؛ شاید به این دلیل که پاسخ‌های کیفری صرفاً بر رسیدگی به اﻣﻮر ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ دﻋﻮای مطرح‌شده و اعمال قانون بر آن‌ها تمرکز دارد و به‌ندرت حل مسائل و عوامل زیربنایی خشونت را موردتوجه قرار می‌دهد. تلاش برای رفع این مشکل و اعمال دیدگاه‌های جایگزین، منتهی به طرح رویکرد نوینی تحت عنوان حل مسئله با مؤلفه‌هایی همچون بازاندیشی در نقش قاضی در بسیاری از کشورهای تابع نظام حقوقی کامن‌لا شده است. پژوهش حاضر از رهگذر رویکرد مذکور به دو پرسش اصلی می‌پردازد: نخست، در رویکرد حل مسئله به پرونده‌های خشونت خانوادگی نقش قاضی چه تحولی پیدا می‌کند؟ و پرسش دوم، جلوه‌های حل مسئله به خشونت خانوادگی در نظام ایران تا چه اندازه به رسمیت شناخته‌شده است؟ برای پاسخ‌گویی به این پرسش‌ها از روش تحلیل محتوای اسناد و مدارک ازجمله پرونده‌های قضایی مربوط به خشونت خانوادگی (15 نمونه) در تابستان 1401 در مجتمع عدالت دادگستری استان خراسان رضوی استفاده شد. همچنین برای بررسی نگرش کنشگران حوزۀ عدالت کیفری از طریق مصاحبۀ عمیق با 13 نفر از قضات که رسیدگی به پرونده‌های خشونت خانوادگی را بر عهده داشتند، 8 وکیل و تعداد 9 نفر از بزه‌دیدگان مصاحبه شده است. به‌منظور تکمیل اطلاعات به‌دست‌آمده از طریق اسناد و مدارک و مصاحبه با استفاده از روش مشاهده مشارکتی 13 جلسۀ رسیدگی به پرونده‌های خشونت خانوادگی نیز مشاهده گردید. یافته‌های پژوهش نشان داد به‌رغم اینکه در متن قانونی نظام عدالت کیفری ایران رسماً به رویکرد حل مسئله اشاره‌ای نشده است اما جلوه‌هایی از حل مسئله به خشونت خانوادگی در قوانین کیفری، رویۀ قضایی و تفسیری که قضات از مواد قانونی دارند وجود دارد. همچنین دستاوردهای نظام حقوق کیفری کامن‌لا در حوزۀ نقش هدایت‌گرانه و مدیریتی قاضی در ایجاد کار تعاملی، پاسخ‌گو نمودن متهم نظارت قضایی در نظام عدالت کیفری ایران قابلیت استفاده را دارد.

کلیدواژه‌ها

• رویکرد حل مسئله به خشونت خانوادگی
• قاضی مسئله‌محور
• نظام قضایی ایران
• مسئولیت‌پذیری متهم

موضوعات

• حقوق جزا و جرم شناسی
• حقوق خانواده

عنوان مقاله [English]

The transformation of the judge's role in the problem-solving approach to domestic violence; Comparative study of common law and Iranian criminal law

نویسندگان [English]

• ZAHRA REZAPOUR ¹
• mohammad farajiha ²
• mohammad roshan ³

¹ Doctoral student of Women's Studies, Faculty of Humanities, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

² Associate Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Faculty of Law, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

³ Associate Professor, Department of Family Law, Family Research Institute, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

چکیده [English]

According to empirical studies, the process of investigation and traditional and retributirism magisterial decisions have not been effective in finding the appropriate answer and reducing the inflation of domestic violence cases despite its high costs; Since the point of view of the above-mentioned criminal justice system has been only to deal with the substantive issues of the lawsuits and apply the rule to them. Attempts to solve this problem and apply alternative views had to the proposal of a new approach under the title of problem solving with components such as rethinking the role of the judge in many countries under the common law system. The current research deals with two main issues through the aforementioned approach: First, what is the evolution of the judge's role in problem solving approach? And second, to what extent have the effects of this evolution been recognized in Iran's legal system? To answer them, the method of content analysis of legal documents and documents, including judicial cases (15 samples) in the summer of 1401, was used in the Justice Complex of Razavi Khorasan province. Also13 hearings were also observed and investigate the attitude of criminal justice authorities, 30 judicial activists and lawyers and a number of victims interviewed using the in-depth interview method. The findings of the research showed that in the approach of problem solving, in the criminal justice system of Iran, the judicial procedure of some judges, although unknowingly and unsystematically, has the characteristics of problem solving with different degrees

کلیدواژه‌ها [English]

• problem-oriented judge
• domestic violence resolution court
• Iran'
• s judicial system
• defendant'
• s responsibility