نوع مقاله : پژوهشی
نویسندگان
1 دکتری حقوق خصوصی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
2 دانشیار گروه حقوق خصوصی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
3 استادیار گروه حقوق خصوصی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
چکیده
حقوق بنیادین بشری به‌طور سنتی در حقوق عمومی بحث شده و در روابط دولت ـ شهروند (رابطۀ عمودی) قابل‌اعمال است. با وجود این اِعمال آن در روابط میان شهروندان (رابطۀ افقی) غیرقابل‌انکار است. در این مقاله ضمن بیان شیوه و مبانی اعمال حقوق بنیادین در روابط قراردادی بین افراد از طریق نظریۀ اقدام دولت، اساسی‌سازی و نظم عمومی، خواهیم دید اصل کرامت اجتماعی انسان سرمنشأ حق‌هایی من‌جمله آزادی تحصیل، اعتصاب، دسترسی به اطلاعات، آزادی اشتغال و آزادی مذهب بوده که لازمۀ زندگی اجتماعی در یک جامعۀ دموکراتیک است. سؤال اصلی این است که کرامت اجتماعی به‌عنوان یک اصل در حقوق قراردادی چگونه محترم و رعایت می‌شود و در صورت نقض، ضمانت‌اجرای آن بر وضعیت عمل حقوقی چیست؟ در پاسخ به این پرسش با روش تحلیلی و ابزار کتابخانه‌ای و ضمن تحلیل آرای مختلف از محاکم برخی نظام‌های حقوقی کشورهای اروپایی، می‌توان گفت در حقوق ایران حق‌های برآمده از اصل موصوف حق‌های کلی مدنی هستند که با قرارداد ولو به‌طور جزئی هم قابل‌اسقاط نمی‌باشند و ضمانت‌اجرای نقض حقوق مذکور بطلان تمام یا قسمتی از عمل حقوقی خواهد بود.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
The place of the Principle of Social Dignity in Contract Law
نویسندگان [English]
- Morteza Torabi 1
- Iraj Babaei 2
- abbas toosi 3
1 PhD in Private Law, Faculty of Law and Political Science, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran
2 Associate Professor, Department of Private Law, Faculty of Law and Political Science, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran
3 Assistant Professor, Department of Private Law, Faculty of Law and Political Science, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran
چکیده [English]
Fundamental human rights have traditionally been discussed in public law and can be applied to state-citizen relations (vertical relations). However, its application in the relationship between citizens (horizontal relationship) is undeniable. In this article, we first describe the principles and methods of exercising fundamental rights in contractual relations between individuals. These foundations are based on the theory of state action, fundamentalism, and public policy. We will then see how the social principle at the source of rights such as freedom of education, strike, access to information, freedom of employment and freedom of religion, which are necessary for social life in a democratic society, should not be violated in contract law. The main question is how social dignity as a principle is respected and respected in contract law. In case of violation of the principle, what effect does it have on the validity of the contract? This article answers this question with analytical and library methods and relying on the analysis of different opinions of the courts of some legal systems of European countries, it can be said, in Iranian law, the rights arising from the principle of the above are general civil rights that cannot be revoked by contract, even in part. Violation of these rights will invalidate all or part of the contract.
کلیدواژه‌ها [English]
- Constitutionalisation of Fundamental Rights
- Human Dignity
- Social Dignity. Contractual Freedom
- Democratic Human Rights
فارسی
- ابدی، سعیدرضا و محمد تنگستانی (1392)، «لوازم، ضرورت‌ها و شرایط حقوقی شناسایی و تنظیم حق اعتصاب کارمندان بخش عمومی»، مجله تحقیقات حقوقی دانشگاه شهید بهشتی، شمارۀ 62.
- امیری قائم‌مقامی، عبدالمجید (1393)، حقوق تعهدات: اعمال حقوقی-تشکیل قرارداد، جلد دوم، چاپ دوم، تهران: نشر میزان.
- ایمانیان، فریبرز، عبدالله شمس و محمدعیسی تفرشی (1382)، «تفسیر حقوق مدنی در قانون مدنی»، مجله مدرس علوم انسانی، دورۀ 7، شمارۀ 1.
- بادینی، حسن و حسین داوودی بیرق (1394)، «مسئولیت مدنی کارگر در مقابل‌کارفرما»، مجله فصلنامه تحقیقات حقوقی، شماره 72.
- باقری، عباس (1389)، «بررسی تطبیقی حق و تکلیف از منظر حقوق اسلامی و حقوق بشر موضوعه»، مجله پژوهش حقوق و سیاست، سال دوازدهم، شماره 28.
- خسروی احمد و حامد نوروزی (1399)، «حق بر فهم قانون»، مجله حقوقی دادگستری، دورۀ 84، شمارۀ 111.
- راسخ، محمد (1384)، «تئوری حق و حقوق بشر بین‌الملل »، مجله تحقیقات حقوقی، شمارۀ 41.
- رحمتی‌فر، سمانه، مهدی شهابی و علی‌اکبر گرجی‌ازندریانی (1395)، «اساسی شدن حقوق به مثابه به‌دلیل مشروطه گرایی در دوران جهانی شدن»، مجله مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، دورۀ 8، شمارۀ 4.
- رهبری، ابراهیم و نجمه کاظمی آهوئی (1391)، «انحلال و تعدیل قرارداد عدم رقابت (مطالعه تطبیقی در حقوق ایران، آمریکا و کشورهای اتحادیه اروپا)»، مجله پژوهشهای حقوق تطبیقی، شمارۀ 6.
- شهیدی، مهدی و علیرضا باریکلو (1381)، «قرارداد عدم تجارت»، مجله دو ماه نامه مفید، دورۀ 8، شمارۀ 29.
- شهیدی، مهدی (1369)، «رابطه انسان با حقوق کلی مدنی و حق کلی اجرای حقوق»، مجله تحقیقات حقوقی دانشگاه شهید بهشتی، شماره 8.
- صفائی، سیدحسین و سیدمرتضی قاسم‌زاده (1378)، حقوق مدنی: اشخاص و محجورین، چاپ چهارم، تهران: نشر سمت.
- طباطبایی موتمنی، منوچهر (1388)، بررسی و تحلیل حقوق شهروندی و حقوق بشر آزادی‌های عمومی و حقوق بشر، چاپ چهارم، تهران: نشر مؤسسه دانشگاه تهران.
- طجرلو، رضا (1387)، «برداشت تئوریک بر دخالت دولت در محدود کردن آزادی قراردادها (با رجوع به سیستم حقوقی انگلیس)»، فصلنامه حقوق دانشگاه تهران، دورۀ 38، شمارۀ 3.
- عباسی‌لاهیجی، بیژن (1390)، حقوق بشر و آزادی‌های بنیادین سه نسل حقوق بشر در اسلام، ایران و اسناد بین‌المللی و منطقه‌ای، تهران،: نشر دادگستر.
- عسکری، پوریا (1390)، حق شرط بر معاهدات حقوق بشری، تهران: نشر مؤسسه مطالعات و پژوهشهای حقوقی (شهر دانش).
- کاتوزیان، ناصر (1380)، حقوق مدنی: قواعد عمومی قراردادها، جلد اول، چاپ پنجم، تهران: نشر شرکت سهامی انتشار.
- کاتوزیان، ناصر (1381)، فلسفه حقوق: منطق حقوق، جلد سوم، چاپ دوم، تهران: نشر شرکت سهامی انتشار.
- کیوانفر، شهرام (1390)، مبانی فلسفی تفسیر قانون، تهران: نشر شرکت سهامی انتشار.
- گرجی‌ازندریانی، علی‌اکبر (1387)، «حقوق عمومی و حقوق خصوصی: دوگانگی یا یگانگی؟ »، مجله تحقیقات حقوقی، شمارۀ 47.
- موحد، محمدعلی (1384)، در هوای حق و عدالت از حقوق طبیعی تا حقوق بشر، چاپ سوم، تهران: نشر کارنامه.
- مولائی، یوسف و ابراهیم شعاریان (1393)، «نفوذ حقوق بشر در حقوق قراردادها در پرتو رویه قضایی اروپایی»، مجله فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، سال 15، شمارۀ 42.
- هاشمی، سیدمحمد (1390)، حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مجموعه مقالات همایش دولت و تضمینات حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی برگزار شده توسط مرکز مطالعات حقوق بشر و انجمن علمی دانشجویی دانشگاه تهران، تهران: نشر گرایش.
- هاشمی، سیدمحمد (1393)، حقوق بشر و آزادی‌های اساسی، چاپ سوم، تهران: نشر میزان.
انگلیسی
- Barak, Justice Aharon (1996), “Constitutional Human Rights and Private Law”, Yale Law School Faculty Scholarship Review of Constitutional Studies, Vol. III, Review of Constitutional Studies, No.2.
- Brownsword, Roger (2001), Human Rights in Private Law, edited by Daniel Friedman and Daphn Barak-Erez, Dr. Hart Pub, Oxford and Portland Orgeon
- Busch, Christophe (2011), Fundamental Rights and Private Law in the EU Member States, in EU Compendium Fundamental Rights and Private Law: A Practical Tool for Judges, Munich: European Law Publisher, University of Osnabruck.
- Cherednychenko, Olha (2007) (a), “Fundamental Rights and Private Law: A Relation ship of Subordination or Complementarity?”, Utrecht Law Review: Pub. Igitur, Vol. 3, Issue 2.
- Cherednychenko, Olha (2007) (b), Fundamental Rights, Contract Law and the Protection of the Weaker Party: A Comparative Analysis of the Constitutionalisation of Contract Law with Emphasis on Risky Financial Transactions, CRC-prepared by: G.J. Wiarda Institute, Utrecht University Institute for Legal Studies, Boothstraat 6, 3512 BW Utrecht, geboren op 14 mei 1978 (te Kiev, Oekraïne) ter verkrijging van de graad van-doctor-aan de Universiteit Utrecht-op gezag van de rector magnificus, prof. dr. W.H. Gispen,-ingevolge het besluit van het college voor promoties-in het openbaar te verdedigen-op woensdag 18 april 2007 des middags te 4.15 uur, (PhD thesis).
- Chrenkoff, Arthur (1996), “Freedom of Contract: A New Look at the History and Future of the Idea”, Journal of Legal Philosophy, Australian, vol. 21.
- Cirtautiene, Solveiga (2013), ‘Impact of Human Rights on Private Law in Lithuania and Other European Countries: Problematic Aspects”, Jurisprudence, No. 20 (1).
- Clapham, Andrew (1993), Human Rights in the Private Sphere, New York: Clarendon Press, Oxford.
- Collins, Hugh (2012), “On the (In)compatibility of Human Rights Discourse and Private Law”, LSE Law, Society and Economy Working Papers London School of Economics and Political Science Law Department, vol. 7.
- Colombi Ciacchi, Aurelia (2008), Social Rights, Human Dignity and European Contract Law, in Constitutional Values and European Contract Law, Netherlands: Pub. Wolsters Kluwer Law & Business (Kluwer Law International BV).
- Colombi Ciacchi, Aurelia (2010), “Party Automony as a Fundamental Right in the European Union”, European Review of Contract Law, 6 ERCL, vol. 3.
- Dworkin, Ronald (1984), Rights as Trumps: In Theories of Rights, edited by Jeremy Waldron, Oxford: Oxford University Press.
- Gutmann, Thomas (2013), “Some Preliminary Remarks on Liberal Theory of Contract”, Law and Contemporary Problems, Vol. 76:39, No. 2.
- Hager, Johannes (2008), Fundamental Rights in National (Namely German) Contract Law, in Constitutional Values and European Contract Law, Netherlands: Wolsters Kluwer Law & Business (Kluwer Law International BV).
- Herres Thal, Carsten (2013), Constitutionalisation of Freedom of Contract in European Union Law, in Current problems in The Protection of Human Rights, edited by Katjas Zieglen and Peter M Huber, Oregon and Oxford and Portland: (Hart Publishing Ltd in UK).
- Hesselink, Martijn (2008), European Contract Law: A Matter of Consumer Protection, Citizenship or Justice?, In Constitutional Values and European Contract Law, Pub. Wolsters Kluwer Law & Business (Kluwer Law International BV), The Netherlands.
- Lewan, Kenneth M. (1968), “The Significance of Constitutional of Rights for Private Law: Theory and Practice in West Germany”, International and Comparative Law Quarterly, vol. 17.
- Leible, Stefan (2008), Fundamental Freedoms and European Contract Law, in Constitutional Values and European Contract Law, Netherlands: Pub. Wolsters Kluwer Law & Business (Kluwer Law International BV).
- Lytvynyuk, Anna (2010), Fundamental Rights Operation in Private Law, Hamburg: Pub. Verlag, under the supervision of Dr. Kovac.
- Mak, Chantal (2008), Fundamental Rights in European Contract Law: A Comparison of the Impact of Fundamental Rights on Contractual Relationships in Germany, the Netherlands, Italy and England, Netherland: Pub: Kluwer Law International.
- Oliver & Fedtke, Dawn & Jorge (2007), Human Rights and the Private Sphere- The Scope of the Project (Comparative Study), London and New York: pub. Roulledge- Cavendish Taylor & Francis Group.
- Ribeiro, Goncalo De Almeida (2017), The Effects of Fundamental Rights in Private Disputes, in European Contract Law and Charter of Fundamental rights, edited by Hugh Collins, Itersentia: Cambridge-Antwerp-Portland.
- Rold, Florian (2013), “Fundamental Rights, Private Law, and Societal Constitution: On the Logic of the So-Called Horizontal Effect”, Indiana Journal of Global Legal Studies, 20:2.
- Smits, Jan (2006), Private Law and Fundamental Rights: A Sceptical View, In Constitutionalisation of Private Law, edited by Barkhuysen & Lindenbergh, Tom & Siewert, Martinus Nijhoff Publishers, Boston: pub. Leiden.
- Trstenjak & Weingerl, Verica & Petra (2016), The Influence of Human Rights and Basic Rights in Private Law, Cham Heidelberg New York Dordrecht London: pub. Springer International Publishing Switzerland.
- Vittoria Onufrio, Maria (2007), “The Constitutionalization of Contract Law in the Irish, the German and the Italian systems: is horizontal indirect effect like direct effect?” InDret University of Palermo, October, Vol. 4.
- Weber, David P. (2013), “Restricting the Freedom of Contract: A Fundamental Prohibition” Yale Human Rights and Development Journal, Vol. 16, Iss. 1.
- Wellman, Carl (2003), The Universality of Human Rights, In Theoretical Foundations of Human Rights Collected Papers 17-18 May 2003, Qom: Center for Human Rights Studies, Mofid University.
- Zhou, Qi (2014), “Limits of Mandatory Rules in Contract Law: An Example in Agency Law” Legal Q. 357, N. 65.
- Marella, Rosaria Maria (2008), Human Dignity in a Different light: European Contract Law, Social Dignity and The Retreat of The Welfar State, in Constitutional Values and European Contract Law, Netherlands: Pub. Wolsters Kluwer Law & Business (Kluwer Law International BV).
- Walkila, Sonya (2016), Horizontal Effect of Fundamental Rights in EU Law, (Amsterdam, Europa Law Publication.
- Wielsch, Dan (2017), Responsible Contracting: The Requirements of EU Fundamental Rights on Private Law Regimes, in European Contract Law and Charter of Fundamental rights, edited by Hugh Collins, Vol. 2, Cambridge: United Kingdoms, Itersentia, Cambridge-Antwerp-Portland.
)