نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 هیات علمی گروه حقوق خصوصی و اسلامی دانشگاه شیراز

2 دانش آموخته دکتری حقوق خصوصی دانشگاه شیــراز

چکیده

مراجعات روزافزون و دائمی مردم به بانک­ها، بانک‌داران را بر بسیاری از اسرار مشتریان، از جمله وضع مالی و توان اقتصادی و حتی اطلاعات شخصی آنان، مطلع می‌کند. به منظور جلب اعتماد مشتریان و جلوگیری از سوء‌استفاده­های اقتصادی و ضررهای شخصی و تجاری، بانک‌ها این اطلاعات را محرمانه تلقی کرده و از افشای آنها خودداری می­کنند. اگرچه رازداری بانکی اصلی اجتناب ناپذیر در حقوق همه کشورها است، اما با توجه به ضروریات و نیازهای اجتماعی و به‌ویژه مقابله با فعالیت­های مجرمانه از قبیل تروریسم، پول‌شویی و فرار از مالیات، بی­گمان دارای استثنا‌هایی است. این استثناها اگرچه از کشوری به کشور دیگر تفاوت می‌کند، اما روندهای مشترکی نیز درخصوص آنها مشاهده می‌شود.
این مقاله به بیان مبانی و قلمرو رازداری بانکی در حقوق ایران پرداخته است و ضرورت قانون‌گذاری در این زمینه به طور خاص را متذکر می­شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Obligation of Banking Secrecy and its Territory in Iranian Banking Law

نویسندگان [English]

  • Mohammad Ali Khorsandian 1
  • Maryam Fallahdokht 2

چکیده [English]

Increasing resort of people to the banks make them to access classified information of the customers such as financial status, balance of the account and personal information. In order to gain the trust of customers and prevent Personal and commercial losses and economic abuse, banks make these data confidential and refused disclosure of them. Although the protection of banking secrets is an inevitable principle concerning social necessities such as confronting crimes like money laundering, terrorism financing, tax evasion and the need for financial transparency, it is appropriable in such areas. These exceptions, however, varies from country to country but we seen more common trends in all.
This paper shows the basis, sources, scopes and the effects of banking secrecy in Iranian law and note the necessities of legislation by that.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Banking Law
  • Professional Secrecy
  • Bank Secrecy
  • Privacy
  • Financial Law
-     احمدیان، اسدالله، قواعد و احکام‏ حفاظت‏ و اطلاعات، تهران، زمزم هدایت، 1389.
-     اداره آموزش و مدیریت بانک ملی ایران، حقوق بانکی، جلدهای 1 و 2، تهران، انتشارات بانک ملی ایران، 1386.
-     أدیب، میاله؛ و می محرزی، «السریة المصرفیة فی التشریع السوری»، مجلة جامعة دمشق للعلوم الاقتصادیة و القانونیة، المجلد 27، العدد الأول، 2011.
-     استنلی، پائول، حقوق حفظ اسرار، ترجمه محمدحسین وکیلی مقدم، تهران، انتشارات همگان، 1391.
-     ایلداری، سهیل، «چالش رازداری بانکی در بهشت امن سرمایه‌داران»، روند اقتصادی، شماره 12، 1384.
-     پورقهرمانی، بابک، «پول‌شویی و لایحه مبارزه با جرم پول‌شویی»، رواق اندیشه، شماره 21، 1382.
-   تاج‌الدین، میاده صلاح‌الدین، السریة المصرفیة: آثارها وجوانبها التشریعیة، مجلد ٣١، دراسة مقارنة لعدد من الدول الأجنبیة والعربیة، کلیة الإدارة و الاقتصاد، جامعة الموصل، 2000.
-     جعفری، امین، «اسرار حرفه‌ای و حقوق کیفری اقتصادی و تجاری»، فقه و حقوق، سال چهارم، شماره 14، 1386.
-     جمالی، جعفر؛ و علی زارع، «تعهد بانک‌ها به حفظ اسرار مشتریان و عملیات تبدیل دارایی به اوراق بهادار»، راهبرد، سال بیستم، شماره 58، 1390.
-     خاوری، محمودرضا، حقوق بانکی، تهران، مؤسسه بانک‌داری بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، 1382.
-     رستار، حسن، «اسرار حرفه‌ای در نزد بانک‌دار»، مجموعه حقوقی، شماره 94، 1371.
-   رستمی، ولی، «اقتدارات و اختیارات دستگاه مالیاتی در حقوق مالیاتی ایران»، فصلنامه حقوق، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دوره 38، شماره 3، 1387.
-     ــــــــــــ ، «حقوق مؤدیان مالیاتی»، فصلنامه حقوق، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دوره 39، شماره 1، 1388.
-   رهبری، ابراهیم، «نقش قراردادهای محدودکننده در حمایت از اسرار تجاری مطالعه در حقوق آمریکا، انگلستان، فرانسه و ایران»، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 50، 1388.
-     شاهچراغ، سیدحسین، «معیارهای تمیز اصول دادرسی از تشریفات در رسیدگی‌های حقوقی»، تعالی حقوق، سال دوم، شماره 7، 1389.
-     شایگان، فرهاد، «آشنایی با مفهوم پولشویی در اسناد بین‌المللی و حقوق داخلی ایران»، کانون وکلا، شماره 210، 1389.
-     صفایی، سیدحسین، دوره مقدماتی حقوق مدنی اشخاص و اموال، جلـد اول، تهران، میزان، 1387.
-     صفایی، سیدحسین؛ و سید مرتضی قاسم‌زاده، حقوق مدنی اشخاص و محجورین، تهران، سمت، 1386.
-   العجمی، مناع سعد، حدود التزام البنک بالسریه المصرفی هو الآثار القانونیه المترتبه عند الکشف عنها، رساله الماجستیـر فی القانون تخصص القانـون الخاص، جامعه الشرق الاوسط، 2010.
-     غلامی، علی؛ و سید محمدعلی پوربخش، «مبارزه با پول‌شویی در قوانین ایران و اسناد بین‌المللی»، مطالعات اقتصاد اسلامی، سال چهارم، شماره اول، 1390.
-     قماشی، سعید، «بررسی جرم افشای اسرار حرفه‌ای»، دادرسی، شماره 58، 1385.
-     کاتوزیان، ناصر، دوره مقدماتی حقوق مدنی اموال و مالکیت، تهران، میزان، 1386.
-     مختارنامه، زهرا، مسئولیت مدنی اشخاص حقوقی حقوق خصوصی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشکده حقوق دانشگاه شیراز، 1390.
-     لفته، نصیرصبار؛ و ذکری محمدحسین الیاسین، الحمایه القانونیه للسریه المصرفیه فی التشریع العراقیه، مجله القانون المقارن، العدد 47، 2007.
 
-      Angel, John; and Chris Reed, Computer Law, Oxford, Oxford University Press, 2003.
-      Aubert, Maurice, "The Limits of Swiss Banking Secrecy under Domestic and International Law", Berkeley Journal of International Law, Vol. 2, Issue 2, Fall 1984.
-      Bauen, Marc; and Nicolas Rouiller, Swiss Banking, Schulthess, Zurich, Basel, Geneva, 2013.
-      Chaikin, David, "Adapting the Qualifications to the Banker’s Common Law Duty of Confidentiality to Fight Transnational Crime", Sedney Law Review, Vol. 33, 2011.
-      Chaikin, David. "Policy and fiscal effects of Swiss Bank Secrecy", Revenue Law Journal, Vol. 15, Issue1, 2005.
-      Franz, David; and Ong Lim, "Bank Secrecy Law: A Historical and Economic Analysis", Philipian Law Journal, Vol. 77, 2002.
-      Grassi, Paolo; and Daniele Calverese, "The Duty of Confidentiality of Banks in Switzerland: Where It Stands and Where It Goes", Pace International Law Review, Vol. 7, Issue 2, 1995.
-      Guex, Sébastien, "The Origins of the Swiss Banking Secrecy Law and Its Repercussions for Swiss Federal Policy", The Business History Review, Vol. 74, No. 2, 2000.
-      Powers, Paul, "Defining the Undefinable: Good Faith and the United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods", Journal of Law and Commerce, Vol. 18, No. 2, 1999.
-      Szarmach, Laura, "Piercing the Veil of Bank Secrecy? Assessing the United States", Settlement in the UBS Case", Cornell International Law Journal, Vol. 43, 2010.
-      The European Banking Federation. "Report on Banking Secrecy-European Banking Federation (Anti-Fraud and Anti-Money Laundering Committee & Fiscal Committee", Brussels, 2004.