نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

2 دانشجوی دکترای حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

چکیده

مالیات‌ ها به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع درآمدی دولت محسوب می‌ گردند. وصول سریع، کم هزینه و ثبات این قبیل از درآمدها، سبب روی آوردن بسیاری از کشورها به این‌ گونه از درآمدها به عنوان درآمد اصلی وپایدار خود بوده است. نظام مالیاتی در ایران نیز در دوران معاصر و در راستای اجرای این سیاست و تبدیل مالیات به عنوان اصلی‌ ترین منبع درآمدی خود و محدود کردن نقش نفت به عنوان مهم‌ترین منبع درآمدزای دولت گام‌های موثری برداشته است. به ‌رغم تلاش ‌های موثر در این خصوص، نظام مالیاتی ایران دچار چالش ‌ها و آسیب‌ های متعددی است که می‌ بایست ضمن شناسایی آسیب‌ ها از یک‌سو به تعیین عوامل مرتبط با آن از سوی دیگر پرداخت. یافته‌ های پژوهش حاکی از آن است که: نابسامانی قانونی به عنوان اولین و مهم‌ترین آسیب وارده بر نظام مالیاتی محسوب می‌گردد. ابهام، عدم ثبات و تورم منابع فروقانونی (بخشنامه ‌های مالیاتی) درکنار سیاست کیفری نامتناسب و غیرمنطقی از جمله آسیب‌ های قانونی در نظام مالیاتی ایران به شمار می‌آیند. از سوی دیگر فقدان تمکین مودیان مالیاتی یا تمکین ناقص و نامناسب آنها از دیگر صدمات و چالش‌های موجود در نظام مالیاتی ایران می‌باشد. در ایجاد این‌ گونه از آسیب ‌ها عوامل متعددی از جمله: عدم توجه قانون‌ گذار و سیاستگذاران قانونی به ضرورت تدوین قانون منسجم و رفع ایرادات قانونی، سیاست کیفری غیر موثر و ناکارآمد، فقدان زیرساخت مناسب در جهت پیشگیری از قانون‌ گریزی مالیاتی در قالب عدم تمکین مالیاتی، نابسامانی فرهنگ مالیاتی و وجود چالش‌ های اقتصادی دخالت دارند که در این مقاله در پی آنیم تا به بررسی این موارد پرداخته شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Patologhy of Iran's Tax system

نویسندگان [English]

  • Mohammad saleh avalidi 1
  • Ali Najafi Tavana 1
  • Mehdi Ahmadi Mosavi 2

1

2

چکیده [English]

Taxes are one of the most important sources of government revenue, Quick receipt, low cost and stability of such incomes cause attracting many countries to such outcomes (as main and fixed outcome).
Iran’s tax system also in modern times taken effective steps to implement this policy and convert tax as one of the most important source of income and limiting the role of oil as the most important source of government revenue.
Despite effective efforts in this regard, the tax system face several injuries and challenges that must not only identify damages but also pay attention to related factors.
The findings of this study shows that:
Legal disorder is one of the most important and first damage on the tax system. Ambiguity, consistency and inflation of legal down resources (tax directive) in addition to disappropriate and  illogical policy.
including legal damages considered at Iranian tax system. On the other hand, lack of compliance in tax payers or incomplete and inappropriate compliance of them are another available damages and challenges of iran’s tax system.
in creating such damages, several factors are involved: lack of attention of legislator and policy maker’s need to develop a coherent law and remove the legal objections, ineffective and inefficient penal policy, lack of appropriate infrastructure in order to prevent tax scan (in format of lack of tax compliance), ravage of tax culture and existence of economical challenges. We consider this items in the study.

کلیدواژه‌ها [English]

  • tax
  • out of order and lack of tax compliance
  • penal policy of tax
  • tax proactive policy (or preventive policy of tax)
  • tax system
  • tax payers
-      آذرمند، حمید، «ارزیابی اقتصاد پنهان در ایران»، فصلنامه حساب­های اقتصادی ایران، شماره 3، 1386.
-      الوند کرمی، محمد، «ترفند مالیاتی یا گریز مالیاتی»، پژوهشنامه مالیات، شماره 40، 1385.
-   امیری، هادی، «درآمدی بر نقش هنجارها در تمکین مالیاتی»، مجموعه مقالات همایش مبانی فقهی و اقتصادی مالیات‌های اسلامی، مرکز مطالعات اقتصادی، قم، 1387.
-      پژویان، جمشید، «چالش‌های نظام مالیاتی در اقتصاد ایران»، نشریه مجلس و پژوهش، شماره 45، 1383.
-   خلیلی، عبدالامیر، اثر نااطمینانی سیاست­های اقتصادی دولت با تکیه بر درآمدهای مالیاتی بر رشد اقتصادی، مجموعه مقالات چهارمین همایش سیاست­های مالی و مالیاتی ایران، جلد دوم، نشر مرکز تحقیقات اقتصادی دانشگاه شیراز، انتشارات تخت جمشید، 1389.
-      دعایی، محمدعلی، «توزیع بار مالیاتی در ایران»، ماهنامه حسابدار، شماره 115، 1385.
-      رستمی، ولی، «حقوق مؤدیان مالیاتی»، فصلنامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 39، 1388.
-   رسولی شمیرانی، رضا، «ارتباط بین مالیات‌های متعارف و مالیات‌های دینی با تأکید بر وجوه مشترک»، مجموعه مقالات سومین همایش مالیات‌های اسلامی، مرکز مطالعات اقتصادی دانشگاه مفید، 1390.
-      زارع، علی؛ و جعفر جمالی، «تعهد بانک­ها به حفظ اسرار مشتریان»، عملیات تبدیل دارایی به اوراق بهادار، فصلنامه راهبرد، سال بیستم، شماره 58، 1390.
-      زارعی، محمدحسین، «حکمرانی خوب، حاکمیت و حکومت در ایران»، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 40، 1384.
-      زایر، آیت، «جایگاه ساده­سازی در برنامه­های اصلاح مالیاتی، تجربه جهانی و چالش­های نظام مالیاتی ایران»، فصلنامه مالیات، شماره 7، 1388.
-      صمدی، علی­حسین؛ و رضیه تابنده، فرار مالیاتی در ایران (بررسی علل و آثار و برآورد میزان آن)، پژوهشنامه مالیات، شماره 19، 1392.
-      عبادی، جعفر، مباحثی در اقتصاد خرد، انتشارات سمت، تهران، 1379.
-      عرب‌مازار، علی­اکبر، «تجربه سه کشور در زمینه ساده­سازی قوانین مالیاتی؛ بخش دوم»، پژوهشنامه مالیات، شماره 21، 1377.
-   محمودزاده، محمود؛ و محمد حسن­زاده، «مالیات بر تجارت الکترونیک، مقدمه­ای بر تدوین قانون مالیات بر تجارت الکترونیک در ایران»، فصلنامه پژوهش­ها و سیاست­های اقتصادی، شماره 37 و 38، 1385.
-      مرادی، مهدی؛ و امین رستمی، «بررسی عوامل مؤثر بر فرار از پرداخت مالیات با تأکید بر عوامل فرهنگی»، پژوهشنامه مالیات، شماره 18، 1392.
-      نادران، الیاس، «بررسی اثر مالیات­ها و اجزای آن بر حجم اقتصاد زیر زمینی در ایران»، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 85، 1387.
-      نجفی ابرندآبادی، علی­حسین، حقوق کیفری اقتصادی، تقریرات درس جرم­شناسی، دانشگاه شهید بهشتی، 1387.
-      Maclaren, John, "The distinction between tax avoidance and tax evasion has become blurred in australlia: why has it happened?", Journal of the Australasian Tax Association, vol. 3, no. 2, 2008.