نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه پیام نور

2 کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشگاه پیام نور، مرکز بین‌الملل، واحد دوحه - قطر

چکیده

عاملیت تجاری (فاکتورینگ) به عنوان یکی ‌از شیوه‌های تأمین مالی، به طور معمول‌، فرآیند تسریع دریافت وجوه حاصل ‌از بدهی‌های کوتاه مدت است. طی این مکانیسم، عرضه‌کننده کالا و یا خدمات مطالبات صورتحساب‌های قابل وصول خود را با تنزیل (تخفیف) به یک مؤسسه عاملیت می‌‌فروشد. در حالی‌که در اغلب کشورها، عمل واگذاری مطالبات است که مبنای قانونی عملیات عاملی را تشکیل می‌دهد، لیکن شیوه‌هایی که این واگذاری طی آنها انجام می‌گیرد و همچنین قوانین و مقررات حاکم بر جنبه‌های مختلف آنها، به نحو قابل توجهی متنوع و متمایزند. به هدف رفع این‌گونه بلاتکلیفی‌ها و نیز برای تسهیل و ترویج معاملات بین‌المللی، مؤسسه یونیدروا (Unidroit)[1]، کنوانسیون یکسان‌‌سازی قواعد عاملیت تجاری بین‌المللی موسوم به «کنوانسیون اُتاوا» را به تصویب رساند، نوآوری و ابداع این کنوانسیون در اعطای اختیار گزینش و انجام حداقل دو مورد از عملیات معمول فاکتورینگ به عامل، باعث شده در مواردی ماهیت حقوقی عاملیت بین‌المللی از قالب سنتی انتقال طلب خارج شود.



[1]. International Institute for the Unification of Private Law

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Factoring under Ottawa Convention and its Legal Nature under Iranian Law

نویسندگان [English]

  • Mostafa Nasiri 1
  • Roghayeh Molazehi 2

چکیده [English]

Factoring is a method of financing which typically accelerates the process of receiving funds for short-term claims. Within this mechanism the supplier of goods or services on credit terms may sell its claims to a factor at a discounted price. while in most countries it is the assignment of receivables that provides the underlying legal basis for factoring transactions, the procedures whereby such assignments are effected and the rules which govern the different aspects of them differ considerably, , to reduce such uncertainties and to promote international trade, the UNIDROIT adopted the Convention on International Factoring (“Ottawa Convention”). As a result of its innovation in giving choice to the factor in performing at least two out of the four common factoring functions, (unlike the traditional factoring), the legal nature of international factoring transactions governed by this convention, is not always limited to the institution of assignment of entitlements.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Factoring
  • International Factoring
  • Invoice
  • financing
  • Assignment of Receivables
-      آخوندی، رضا، عاملیت تجاری در حقوق ایران و فرانسه، نشر دادگستر، ۱٣٨4.
-      امامی، سید حسن، حقوق مدنی، جلد ۱، کتاب فروشی اسلامیه، چاپ 24، ۱٣٨3.
-      انصاری، شیخ مرتضی، المکاسب، جلد ٢، تبریز، انتشارات تقی علامه، ۱٣٧7.
-      انصاری، مسعود؛ و محمدعلی طاهری، مجموعه دانشنامه حقوقی (دانشنامه حقوق خصوصی)، جلد 3، نشر مهراب فکر، ۱٣٨4.
-      باباپور، محمد، «بررسی تطبیقی کنوانسیون عاملیت بین­المللی در حقوق ایران»، فقه و حقوق، سال چهارم، شماره 14، پاییز 1386.
-      بهجت، محمد تقی، استفتائات، جلد ٣، قم، انتشارات شفق، ۱۴٢٨ ق.
-      تفرشی، محمد عیسی؛ و رضا سکوتی، «بیع سهام شرکت‌های سهامی»، مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز (ویژه حقوق)، دوره بیست و یکم، شماره٢ (پیاپی۴۱)، تابستان ۱٣٨3.
-      توفیق، توریه، وکاله تحصیل و ضمان الحقوق التجاریه، رساله دکتوراه، کلیه الحقوق، القاهره، جامعه عین شمس، 1987.
-      جعفری لنگرودی، محمدجعفر، دانشنامه حقوقی، جلد ۵، انتشارات امیرکبیر، چاپ 2، ۱٣٧2.
-      جعفری لنگرودی، محمدجعفر، دایره‌المعارف حقوق مدنی و تجارت، جلد ۱، نشر بنیاد، ۱٣۵6.
-      حسینی سیستانی، سیدعلی، توضیح المسائل، مرکز فرهنگی انتشاراتی منیر، ۱٣٧7.
-      حلی، ابن ادریس، محمد‌بن‌منصوربن‌احمد، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، جلد 2، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۰ ق.
-      دویدار، هانی، النظام القانونی للتجاره: العملیات المصرفیه، الأسناد التجاریه، الإفلاس، بیروت، المؤسسه الجامعیه للدراسات والنشر، 1997 م.
-      دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، دانشگاه تهران، چاپ اول از دوره جدید، ۱٣٧2.
-      ذوالمجدین، زین‌العابدین، فقه و تجارت، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ۱٣٢6.
-      رضوان، فایز نعیم، عقد الائتمان الإیجاری، القاهره، دار الفکر العربی، 1985.
-      روحانی، سیدمحمدصادق، منهاج الفقاهه، جلد 1، قم، انتشارات دارالفکر، چاپ 14، 1418 ق.
-      سنهوری، عبدالرزاق احمد، انتقال و سقوط تعهدات، ترجمه علیرضا امینی، محمدحسین دانش‌کیا و منصور امینی،  مرکز نشر کتاب، بی‌تا.
-      شافی، نادر عبدالعزیز، عقد شراء الدیون التجاریه عقد الفاکتورینغ دراسه مقارنه، بیروت، منشورات زین الحقوقیه، الطبعه 2، 2013.
-      شهیدی، مهدی، تشکیل قراردادها وتعهدات، جلد ۱، تهران، نشر حقوقدان، ۱٣٧7.
-      شهیدی، مهدی، حقوق مدنی ۶، تهران، انتشارات مجد، ۱۳٨2.
-      صفایی، سید حسین، اشخاص و اموال، انتشارات میزان، ۱٣٨5.
-      طاهری، حبیب‌الله، حقوق مدنی، جلد ۴، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ ٢، ۱۴۱٨ ق.
-      طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم، حاشیه مکاسب، تهران، دارالمعارف الإسلامیه، 1378.
-      طه، مصطفى کمال، القانون التجاری: الأوراق‌التجاریه العقود التجاریه عملیات البنوک الإفلاس، مصر، دار المطبوعات الجامعیه، 1999 م.
-      عبدالرزاق محمد خلیفه، ذکری، «عقد شراء فواتیر الدیون التجاریه من الوجهتین العملیه والقانونیه»، مجله مصر المعاصره، العدد 488، السنه الثامنه والتسعون، 2007 م.
-      عبدالمنعم، حمدی، العملیات المصرفیه فی قانون المعاملات الاتحادی رقم (18) لسنه 1993 لدوله الإمارات العربیه المتحده فی ضوء الفقه والقضاء والنصوص لمقارنه فی دول مجلس التعاون الخلیجی، القاهره، دار النهضه العربیه، 1995 م.
-      عدل، مصطفی، حقوق مدنی، انتشارات امیرکبیر، چاپ ۵، ۱٣٣1.
-      علامه حلی، شرح تبصره علامه، جلد 1، ترجمه زین العابدین ذوالمجدین، انتشارات دانشگاه تهران، ۱٣٢8 ق.
-      علم‌الدین، محی‌الدین اسماعیل، موسوعه أعمال البنوک من الناحیتین القانونیه والعملیه، الجزء الأول، القاهره، دار النهضه العربیه، 1987 م.
-      عوض، علی جمال‌الدین، عملیات البنوک من الوجهه القانونیه فی قانون التجاره و تشریعات البلاد العربیه، القاهره، دارالنهضه العربیه، الطبعه 3، 2000 م.
-      فضلی، هشام، عقد شراء الحقوق التجاریه، القاهره، دار النهضه العربیه، 1997 م.
-      قاسمی، محسن، انتقال مالکیت درعقد بیع، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)، ۱٣88.
-      کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی: دوره مقدماتی اموال و مالکیت،  نشر میزان، چاپ 6، ۱٣٨2.
-      کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی: دوره عقود معین (۱)، شرکت انتشار با همکاری بهمن برنا، چاپ 4، ۱۳٧۱.
-      کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی: قواعد عمومی قراردادها، جلد ٢، شرکت سهامی با همکاری بهمن برنا، چاپ 3، ۱٣٧۱.
-      کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی: نظریه عمومی تعهدات، مؤسسه نشر یلدا، ۱٣۶7.
-      کاتوزیان، ناصر، قواعد عمومی قراردادها، جلد ۴، شرکت سهامی انتشار با همکاری بهمن برنا، چاپ 6، ۱٣٨1.
-      کاتوزیان، ناصر، قواعد عمومی قراردادها، جلد ۱، شرکت سهامی انتشار، چاپ 7، ۱۳٨5.
-      کرکبی، مروان، عقد الفاکتورینغ، دراسه مقدمه الی مؤتمر الجدید فی عملیات المصارف من الوجهتین القانونیه و الإقتصادیه، جلد 2، کلیه الحقوق جامعه بیروت العربیه، بیروت، منشورات الحلبی الحقوقیه، 2002 م.
-      محقق اصفهانی، محمدحسین، حاشیه المکاسب، قم، منشورات الذخایر الإسلامیه، 1363.
-      محقق کرکی (محقق ثانی)، جامع المقاصد فی شرح شرایع الإسلام، جلد 5، قم، مؤسسه آل بیت، الطبعه 2، 1408 ق.
-      محمودی، بشیر، عقد تحویل الفاتوره، الجزائر، الدیوان الوطنی للأشغال التربویه، 2002.
-      مطهری، مرتضی، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، جلد 20، انتشارات صدرا، چاپ ۶، ۱٣٧8.
-      مکارم شیرازی، ناصر، أنوار الفقاهه، کتاب البیع، جلد 1، قم، انتشارات هدف، 1376.
-      مکارم شیرازی، ناصر، توضیح المسائل، قم، انتشارات مدرسه علی بن ابی طالب، ۱۳٧۹.
-      الملحم، عبد الرحمن؛ و محمود أحمد الکندری، عقد التمویل باستخدام الحقوق التجاریه و عملیات التوریق، الکویت، لجنه التألیف و التعریب و النشر، 2004 م.
-      موسوی خمینی، سید روح‌الله، البیع، جلد 1، مؤسسه تنظیم ونشرآثار امام خمینی، 1379.
-      نراقی، ملا احمد، عواید الأیام، قم، مرکز الدراسات الإسلامیه، مطبعه المکتب الإعلام الإسلامی، 1375.
 
-      Blackwell, Amy, Essential Law Dictionary, London, Sphinx publications, 2008.
-      Bourdeaux, Gautier, Autres Moyens De Paiement et De Recouvrement-Affacturage International, Edition du Juris-Classeur, 1998.
-      Gavalda, Christian; & Jean Stoufflet, le Contrat Dit de Factoring, J.C.P; G., 1966
-      Gavalda, Christian, Affacturage, Encyclopédie Dalloz-Com; A-B, no.2., 1996
-      Glinavos, Ioannis, An Introduction to International Factoring & Project Finance, Munich Personal RePEc Archive, MPRA Paper No. 854, 2002.
-      Spasić, Ivanka; Milorad Bejatović & Marijana Dukić-Mijatović, "Factoring ـ Instrument of Financing in Business Practice ـ Some Important Legal Aspects", Ekonomska istraživanja,Vol. 25, No. 1, 2012.
-      Ghestin, Jacques, La Destination Entre Les Partis et Les Tiers Du Contract, J.C.P., 1992.
-      Sussfeld, Louis Edmond, le Factoring, Presses Université de France, 1968.
-      Bakker, Marie; Leora Klapper & Gregory  Udell, Financing Small and Medium-size Enterprises with Factoring: Global Growth in Factoring and Its Potential in Eastern Europe, Warsaw, 2004.
-      Mizan, Andre, "Factoring: A Better Alternative Of International Trade Payment Methods", ASA University Review, Vol. 5, No. 2, 2011.
-      Ellis, Susan, Webster’s New World Law Dictionary, New York: Wiley Publishing Incorporations, 2006.
-      UNIDROIT Secretariat, Explanatory Note on the UNIDROIT Convention on International Factoring (Ottawa, 1988), Rome, 2011.
-      UNIDROIT, Study LVIII ـ Doc. 33, Draft Convention on International Factoring as adopted by a Unidroit committee of governmental experts on 24 April 1987 with Explanatory Report prepared by the Unidroit Secretariat, Rome, 1987.