نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشکده حقوق دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه عدالت

چکیده

برای تضمین عادلانه و منصفانه بودن دادرسی نسبت به انسانی که به اتهام ارتکاب جرم به چرخۀ قضایی وارد‌شده، حقوق دفاعی خاصی مورد شناسایی قرار گرفته است که می‌توان آنها را حقوق دادرسانه‌ بشر نامید. از جملۀ این حقوق، حق بی‌پاسخی یا حق سکوت متهم در برابر پرسش‌گری مقام ذی‌صلاح است. در رابطه با حدود و ثغور اِعمال این حق، دغدغه‌هایی مطرح بوده و پذیرش مطلق آن مورد انتقاد برخی قرار گرفته است که بازتاب این نگرانی‌ها را می‌توان در قوانین آیین دادرسی کیفری 1378 و 1392 نیز مشاهده نمود. در مقالۀ حاضر، ضمن تبیین مفاهیم، گونه‌ها و واکاوی کرامت‌مدارِ مبانی اعتبار‌بخش این حق، خط‌مشیِ پایان هوشمندانۀ سکوت، به‌منظور پایان‌بخشیِ هوشمند و مدیریت‌شده بی‌پاسخی متهم از طریق راهبردهایی برمبنای توجیه سکوت، ادلّه پرونده، سابقه متهم، بزه‌دیده و تشویق ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Recognition and Management of Right to Silence

نویسندگان [English]

  • MohammadJafar HabibZadeh 1
  • Valiyollah Sadeghi 2

چکیده [English]

Some special defending rights have been recognized to make certain that trial process would be fair for someone who has been entered judicial cycle because of accusation of a crime. These can be called "human justice rights". Included in is not to be respondent or right to silence when asked by a judge that in practice there are some worries about the degree to which an accused can benefit from his/her right and widespread criticism of the government’s absolute acceptance of this right. Somehow, this worry has been reflected in criminal procedure and new Criminal Procedure Act. In this article, we tried to explain not only concepts, types and accreditation basis, but also attitude to this right in international documents as well as in internal laws. Also included in are "wise discontinuation of silence" mechanisms so as to terminate silence through mechanisms like attention to criminal past history, to logical reasons of silence, to evidence, to victims as well as to encouragement.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Human Justice Rights
  • Human Dignity
  • Silence
  • Respondent
  • Principle of Innocence
  • Criminal Procedure Act 2014
-   اداره­ کنترل مواد مخدر و پیشگیری از جرم سازمان ملل متحد، مرکز بین­المللی پیشگیری از جرم، عدالت برای بزه­دیدگان، ترجمه علی شایان، انتشارات سلسبیل، 1384.
-      التاویلا، انریکو، روان­شناسی قضایی، جلدهای 1 و 2، ترجمه­ مهدی کی­نیا، چاپ دوم، انتشارات مجد، 1384.
-   تقی­پور، علی­رضا، «ارزیابی آثار اصل برائت در لایحه­ قانون آیین دادرسی کیفری پیشنهادی قوه­قضاییه به مجلس»، مجله پژوهش علوم انسانی، شماره 23، 1387.
-      جمشیدی، علیرضا، جزوۀ درسی آیین دادرسی کیفری تطبیقی، دورۀ دکتری رشتۀ حقوق جزا و جرم­شناسی دانشگاه عدالت، نیم­سال اول سال تحصیلی 94-1393.
-      حاجی­ده­آبادی، احمد؛ و روح­الله اکرمی­ سراب، «مبانی فقهی حق سکوت متهم در دعاوی جزایی» فصلنامه حقوق اسلامی، شماره 25، 1389.
-   حبیب­زاده، محمدجعفر، جزوه درسی حقوق کیفری در اسناد بین­المللی حقوق بشری، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس، رشته حقوق جزا و جرم‌شناسی، 1388.
-      رحیمی­نژاد، اسمعیل، کرامت انسانی در حقوق کیفری، نشر میزان، 1387.
-   ساقیان، محمدمهدی، «تقویت حقوق و آزادی­های متهم در مرحلۀ تحقیقات مقدماتی آیین دادرسی کیفری مصوب 92»، فصلنامه پژوهش حقوق کیفری، شماره 6، بهار 1393.
-      صالحی، جواد؛ و یوسف ابراهیمی، «بررسی جایگاه حق سکوت متهم در نظام حقوقی ایران»، مجله حقوقی عدالت آراء، شماره 8، 1386.
-   طلایی، احمد، چالش­های رعایت حقوق دفاعی متهم در مرحله تحقیقات مقدماتی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق کیفری و جرم­شناسی، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس، 1388.
-      علامه، غلام­حیدر، «آیین دادرسی افغانستان»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 6، پاییز 1386.
-   قاسمی مقدم، حسن، «تفهیم حقوق متهمان از سوی ضابطان دادگستری: با تأکید بر قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392»، پژوهشنامه حقوق کیفری، سال ششم، شماره 2، پاییز و زمستان 1394.
-   قپانچی، حسام؛ و حمیدرضا دانش­ناری، «الگوهای دوگانۀ فرآیند کیفری: کنترل جرم و دادرسی منصفانه»، آموزه‌های حقوق کیفری، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، شماره 4، پاییز و زمستان 1391.
-      قماشی، سعید، «کرامت انسانی؛ راهبرد نوین سیاست جنایی»، فصلنامه آموزه­های حقوق کیفری، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، دوره جدید، شماره 1، 1390.
-   کریمی، عباس؛ و ایمان رحیم­پور، «قواعد حاکم بر استجواب کیفری»، فصلنامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دوره 39، شماره 2، 1388.
-      کلینی، ثقه‌الاسلام، اصول کافی، ترجمه محمدباقر کمره­ای، جلد 1، انتشارات اسوه، 1372.
-   گل­خندان، سمیرا؛ و همکاران، «بررسی تطبیقی آثار اصل برائت در مرحله تحقیقات مقدماتی در اسناد بین­الملل، حقوق کیفری ایران و سایر نظام­های حقوقی»، فصلنامه تخصصی فقه و مبانی حقوق اسلامی، سال ششم، شماره20، 1389.
-   مقدسی، محمدباقر، رویکرد حقوق بشری به وظایف و اختیارات پلیس در فرآیند کیفری در ایران، پایان­نامه کارشناسی ارشد حقوق کیفری و جرم­شناسی، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس، 1386.
-      یاوری، اسدالله، «حق برخورداری از دادرسی عادلانه»، نشریه حقوق اساسی، سال دوم، شماره 2، 1383.
-      Griffith, Gareth, The Right to Silence, New South Wales, Parliamentary Library Research Service, 1997.