نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه کاشان و مدرس دانشگاه

چکیده

اصولاًدر تمام دعاوی، بار اثبات ادعا بر عهده مدعی است اما قسامه، استثنایی برآن است .علت پذیرش قسامه بر مبنای احتیاط در دم بوده است. استثنایی بودن این نهاد، باعث محدودیت قلمرو کاربرد آن شده است. همچنین اجرای قسامه، دارای شرایط کمی و کیفی خاصی است. محصول اقامه یا عدم اقامه قسامه، حسب مورد متفاوت خواهد بود.البته پیش بینی حکم قصاص نفس بر اساس  قسامه و بویژه در باب شرکت در قتل عمد، واجد ایراد اساسی است؛ زیرا موضوع احتیاط در دماء علاوه بر خون مقتول، به حیات متهم نیز مربوط می شود. مقنن در ق.م.ا 1392 ، به درستی رویکرد نوینی را با پیش بینی مهلت سه ماهه برای اقامه قسامه توسط مدعی و یا مطالبه آن از متهم پیش بینی کرده است که با عدم اقدام مدعی، آزادسازی متهم، حتمی خواهد بود و به این طریق، از تحمیل آثار منفی تاخیر ناروا  بر متهم جلوگیری می نماید ولی برای حل موضوع، مهلتی پیش بینی نشده است. لازم است با پیش بینی مهلتی قانونی، مدعی به اقامه قسامه یا مطالبه آن از متهم، وادار شود و در صورت عدم اقدام مدعی، ناکل محسوب و دادگاه از متهم مطالبه قسامه نماید تا موضوع حل شود. صدور حکم قطعی براساس قسامه واجد شرایط لازم، قاعده اعتبار امر مختوم را تحقق می بخشد اما درفرض اثبات کذب یا فقدان شرایط لازم بودن قسامه، اعاده دادرسی نسبت به آن قابل پذیرش خواهد بود تا اشتباه قضایی اصلاح شود.  

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

New Approach of the Compurgation in Islamic Penal Code 1394

نویسنده [English]

  • Anvar Ahmadi

چکیده [English]

Today Conflict Resolution Counsel (CRC) which was aimed to achieve conciliation between people, pursuing conciliation and dispute settlement among private and public nongovernmental identities under supervision of Judiciary and this matter caused to become a first degree of jurisdiction by its relative competence. This situation that required to resolving the vagueness of its dispute settlement procedure has not concerned in 2008 act about CRC and caused some difficulties on the possibility or non-possibility of attack on its or public tribunal judgments which later is rendered after appeal such as revision and tired persons apposition. This is the subject of this paper. This situation has been analyzed on its recent draft.

کلیدواژه‌ها [English]

  • New Approach of the Compurgation in Islamic Penal Code 1394
-       آشوری، محمد، آیین دادرسی کیفری، جلد اول، چاپ هفتم، سمت، 1381.
-       آقائی‌نیا، حسین، حقوق کیفری اختصاصی، جرایم علیه اشخاص (جنایات)، نشر میزان، 1384.
-       امامی، سیدحسن، حقوق مدنی، جلد ششم، چاپ سوم، انتشارات اسلامیه، 1372.
-       بازگیر، یدالله، قانون مجازات اسلامی در آیینه آرای دیوان عالی کشور (قتل شبه‌عمد و خطای محض)، جلد 2، انتشارات ققنوس، 1376.
-       پرسمان فقهی قضایی، پاسخ‌های تحقیقی به پرسش‌های محاکم کیفری، موسسه آموزشی و پژوهشی قضا، جلد اول، چاپ دوم،  نشر قضا،1390.
-       پرو، روژه، نهادهای قضایی فرانسه، ترجمه شهرام ابراهیمی و دیگران، قم، سلسبیل، 1384.
-       خالقی، علی، آیین دادرسی کیفری، تهران، چاپ سوم،  موسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش، 1388.
-       دوست‌محمدی، هادی، «لوث و قسامه»، مجله کانون وکلا، شماره پنجم، سال 1375.
-       زراعت، عباس، «اعاده دادرسی در امور کیفری»، فصلنامه مدرس علوم انسانی، دوره 11، شماره 4، 1386.
-       زراعت، عباس؛ و حمیدرضا حاجی‌زاده، ادلّه اثبات دعوا، کاشان، نشر قانونمدار، 1388.
-       فضائلی، مصطفی، دادرسی عادلانه محاکمات کیفری بین‌المللی، چاپ دوم، موسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش، 1389.
-       گرجی، ابوالقاسم، دیات، انتشارات دانشگاه تهران، 1380.
-       مجموعه نشست‌های قضایی، مسائل قانون مجازات اسلامی (4)، معاونت آموزش و تحقیقات قوه قضاییه، قم، نشر قضا، 1383.
-       مذاکرات و آرای هیات عمومی دیوان عالی کشورسال 1379، جلد 6، اداره وحدت رویه و نشر مذاکرات هیأت عمومی دیوان عالی کشور، 1382.
-       مرعشی، سید محمد حسن، دیدگاه‌های نو در حقوق کیفری اسلام، جلد دوم، تهران، نشر میزان، 1379.
-       معاونت آموزش و تحقیقات قوه قضاییه، «ماهنامه پیام آموزش»، تهران، سال ششم، شماره 32، 1387.
-       ملکی، زهرا، «قسامه: تغییرات قانونی» ماهنامه کندا، دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، شماره 2، 1381.
-       موسوی بجنوردی، محمد، فقه تطبیقی، تهران، نشر میعاد، 1376.
-       میرمحمد صادقی، حسین، حقوق کیفری اختصاصی (جرایم علیه اشخاص)، چاپ اول، نشر میزان، 1386.
-       ابن‌الرشد قرطبی، محمد بن احمد، بدایه المجتهد و نهایه المقتصد، جلد ششم، بیروت، دارالکتب العلمیه، بی‌تا.
-       اصفهانی، محمدحسین، بحوث فی الاصول، جلد دوم، قم، بی نا، 1416ق.
-       الجزیری، عبدالرحمن، الفقه علی المذاهب الاربعه، بیروت، دار ابن حزم، چاپ اول، 1422 ق.
-       بخاری، محمد بن اسماعیل، جامع الصحیح، جلد چهارم، بیروت، دارالفکر، بی‌تا.
-       جرجانی، علی بن محمد، کتاب التعریفات، جلد اول، ، بیروت، چاپ ابراهیم آبیاری، ۱۴۰۵ ق.
-       حرعاملی، شیخ محمد بن حسن، وسائل الشیعه، جلد هجدهم، بیروت، دار احیا التراث العربی، بی‌تا.
-        _________________، وسائل‌الشیعه، جلد نوزدهم، بیروت، دار احیا التراث العربی، بی‌تا.
-        خویی، سید ابوالقاسم، مبانی تکمله‌المنهاج، جلد دوم، چاپ دوم، قم، مطبعه العلمیه، 1396 ق.
-        طباطبائی، سید علی، ریاض المسائل، بیروت، دارالهدی، 1412 ق.
-        طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، الخلاف، جلد سوم، قم، دار الکتب العلمیه، بی‌تا.
-        ___________________، المبسوط، جلد هفتم، قم، مکتبه مرتضویه،1351.
-        عبدالستار، فوزیه، شرح قانون الاجرائات الجنائیه، القاهره، دارالنهضه العربیه، 1986م.
-        عبدالعزیز، امیر، فقه الجنایی فی الاسلام، قاهره، دارالسلام للطباعه و النشر، 1997م.
-        علامه حلی، حسن بن یوسف، مختلف‌الشیعه، جلد دوم، بی‌نا، 1323ق .
-        فخرالمحققین، محمد بن حسن، ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد، جلد چهارم، قم، موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، 1389ق. 
-        محقق حلی، جعفر بن حسن، شرایع الاسلام، جلد چهارم، 1403ق.
-        مغنیه، محمد جواد، فقه الصادق، جلد پنجم، چاپ پنجم، بیروت، دارالجواد، 1404ق.
-        میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمدحسن، قوانین الاصول، جلد اول، تهران، چاپ سنگی، 1308.
-        نجفی، محمد حسن، جواهرالکلام، جلد چهل و دوم، تهران، دار الکتب الاسلامیه، بی‌تا.
-        نووی، یحیی بن شرف، شرح النووی علی صحیح‌المسلم، جلد چهاردهم، بیروت، بی‌نا، ۱۳۹۲.