نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

دادرس شعبه ی دوم دادگاه عمومی حقوقی لردگان

چکیده

به رغم آن‌که، مدت زمان بسیاری از رسوخ و پیدایش دعوای اثبات یا احراز مالکیت، در نظام قضایی ایران می‌گذرد، پیچیدگی حقوقی و اختلاف راجع به رسیدگی یا عدم رسیدگی به این دعوا، زایل نشده و رویه‌ی قضایی در این خصوص به نتیجه‌ی قاطعی دست نیافته است. در این میان، رأی وحدت رویه‌ی هیأت عمومی دیوان عالی کشور مبنی بر این‌که خلع ید از اموال غیرمنقول فرع بر مالکیت بوده و طرح دعوای خلع ید، پیش از احراز و اثبات مالکیت، قابل استماع نمی‌باشد، نه تنها به این اختلافات پایان نداد، بلکه به برخی اختلافات نیز دامن زده است. صدور این رأی موجب شد بسیاری از محاکم، پذیرش دعوای خلع ید را به احراز مالکیت از طریق ارائه‌ی سند رسمی ثبتی یا رأی قطعی مالکیت از سوی دادگاه منوط دانسته و خواهان خلع ید و گاه دعاوی مشابه را به ارائه‌ی آن‌ها ملزم نموده و در غیر این صورت از استماع دعوی خودداری کنند. این در حالی است که ارائه‌ی این مدارک در بسیاری موارد با دشواری و شاید تعذّر همراه باشد. مناسب آن است که میان املاک در وضعیت‌های ثبتی متفاوت تفکیک قائل شد و خواهان را در همه‌ی حالات به ارائه‌ی این مدارک ملزم ندانست؛ این امر سبب جلوگیری از طرح دعاوی پیچیده و بعضاً بی‌فایده در دادگستری خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Claims of Possession and Dispossession in Different Registering Stages in Iranian Legal Procedure

نویسندگان [English]

  • Mehdi Faghihinezhad
  • Somayeh Babaei Fordouei

چکیده [English]

Although it is a long time since the advent of quiet title claims in Iranian legal system, legal complexity and disagreement regarding proceeding or denying this claim has not been quite removed yet and the legal procedure has not reached a certain result concerning subject. Meanwhile the verdict of Full Bench of the Supreme Court stating that dispossession of immovable properties is secondary to possession and claiming the dispossession before possession proof is not acceptable has not only not ended the disagreement but also raised it. Issuing this verdict has caused many courts to consider the dispossession claim contingent upon possession proof via registered official documents or peremptory possession verdict of court and oblige the plaintiff of the dispossession or similar claims, to show them and otherwise deny the claim; while showing these documents may be subject to difficulty or excuse. It is suitable to distinguish among properties in different registration conditions and not to always oblige the plaintiff to show these documents. This prevents initiation of complex and sometimes useless claims in courts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Possession
  • Dispossession
  • Legal Procedure
  • Registration Operations
  • Condominium Possession
  • Partition
1- اداره وحدت رویه و نشر مذاکرات دیوان عالی کشور، 1387، مذاکرات و آراء هیأت عمومی دیوان عالی کشور سال 1384، چ اول، تهران، نشر دیوان عالی کشور اداره وحدت رویه و نشر مذاکرات.
2- بازگیر، یداله، 1385، استنباط‌های قضایی دیوان عالی کشور در امور مدنی (خلع ید غاصبانه و ...)، چ دوم، تهران، انتشارات فردوسی.
3- بازگیر، یداله، 1384، قانون مدنی در آیینه‌ی آراء دیوان عالی کشور (مالکیت، حق انتفاع و وقف)، چ دوم، تهران، انتشارات فردوسی.
4- پورآذر، علی، 1387، «ارتباط احراز مالکیت و دعوی خلع ید»، نشریه‌ی پیام آموزش، شماره‌ی 34.
5- خدابخشی، عبدالله، 1387، «تحلیل حقوقی دعوای اثبات مالکیت»، مجله‌ی پژوهش‌های حقوقی، شماره‌ی 14.
6- دشتی، محمد، 1379، ترجمه‌ی نهج البلاغه، چ اول، قم، انتشارات طلیعه‌ی نور.
7- زراعت، عباس، 1384، «نحوه اثبات مالکیت در دعاوی خلع ید»، نشریه‌ی پیام آموزش، شماره‌ی 13.
8- سلطانیان، صحبت‌اله، 1388، کارگاه آموزش حقوق، ج سوم، چ اول، تهران، نشر میزان.
9- شمس، عبداله، 1381، آیین دادرسی مدنی، ج دوم، چ اول، تهران، نشر میزان.
10- شهیدی، مهدی، 1375، مجموعه مقالات حقوقی، چ اول، تهران، نشر حقوقدان.
11- قافی، حسین و شریعتی، سعید، 1386، اصول فقه کاربردی، ج اول، چ دوم، تهران، انتشارات سمت.
12- قربانی، فرج‌الله، 1388، مجموعه آراء وحدت رویه دیوان عالی کشور در امور حقوقی، تهران، انتشارات فردوسی.
13- کاتوزیان، ناصر، 1387، ضمان قهری، چ هفتم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
14- مرکز پژوهش معاونت برنامه‌ریزی و توسعه قضایی دادگستری کل استان قم، 1386، رسیدگی عادلانه به دعاوی حقوقی با رویکرد تعیین مدت زمان رسیدگی، چ اول، قم، نشر قوه قضاییه، دادگستری کل استان قم.
15- موسوی مقدم، محمد، 1386، اندیشه‌های قضایی قضات دادگستری کل استان قم، چ اول، قم، نشر حقوق اسلامی.
16- موسوی خمینی، روح‌الله، 1386، تحریرالوسیله، چ بیست و هفتم، ج سوم، انتشارات دارالعلم.
17- طباطبایی یزدی، سید محمد کاظم، 1387، عروه‌الوثقی دارالتفسیر، چ سوم، قم.