نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• محمدجعفر حبیب زاده
• محسن شریفی
• محمد عیسائی تفرشی
• محمد فرجیها

استاد گروه حقوق دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

دلایلی از قبیل عدم امکان تحمیل برخی از مجازات‌ها، نقض اصل شخصی بودن مجازات‌ها، عدم نیل به اهداف مجازات‌ها، اصل اختصاصیت، موانع راجع به آیین دادرسی و از همه مهم‌تر، عدم امکان اسناد تقصیر، در نفی، و براهینی چون واقعیت قضایی و جرم‌شناسی، دشواری کشف مقصرحقیقی‌، مداقه هر چه بیش‌تر اعضا و سهام‌داران در انتخاب مدیران، کاستن از مجازات‌های سالب آزادی و یا صدمۀ بدنی بر مدیران و کارکنان و دست آخر، جبران زیان‌های واردشده بر بزه‌دیدگان به نحوی مطلوب؛ در اثبات مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی ابراز شده‌اند. تأثیر دیدگاه مخالفان بر نظام‌های حقوقی چندان بود که تا قرن بیستم، پذیرش مسئولیت کیفری اشخاص موصوف را به عنوان یک اصل، در بوتۀ تردید قرار داده بود. اما از نیمۀ قرن مزبور و در پی گسترش دامنۀ فعالیت اشخاص حقوقی، به ویژه شرکت‌ها، و ظهور جرایم علیه محیط‌زیست، جرایم سازمان‌یافته، خاصه فراملی، جرایم در حوزۀ حمل و نقل و به‌طور کلی صنعت، کشورهای پیشگامی چون کانادا، انگلستان، آمریکا، هلند و نیز شورای اروپا را بر آن داشت تا  ورای مضیقه‌های حاکم بر حقوق جزا‌، با اتکا به نظریاتی چون مسئولیت نیابتی، شخصیت ثانویه، مسئولیت کارفرما و مافوق و تقصیر جمعی، مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی را به‌ عنوان ضرورتی اجتناب‌ناپذیر پذیرفته و قاعده‌مند سازند. النهایه، جنبش پذیرش مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی، نظام کیفری ایران را نیز به خود ملحق ساخت. چندان‌که در گام نخست به طور خاص ـ در حوزۀ جرایم رایانه‌ای، مصوب 5/3/1388ـ و در گام دوم، با تصویب قانون مجازات اسلامی 1/2/1392، به طور عام و نسبت به کلیۀ جرایم تعزیری، این مسئولیت مورد اقبال واقع شد. مداقه در دگرگونی‌های حقوق ایران در این زمینه‌، خاصه لایحه موصوف، مورد اهتمام این نوشتار است

کلیدواژه‌ها

• مسئولیت کیفری
• مسئولیت حقوقی
• شخصیت حقوقی
• جرم
• مجازات

عنوان مقاله [English]

Transformation of Criminal Liability of The Legal Persons In Iran

نویسندگان [English]

• Mohammad Jafar Habibzade
• Mohsen Sharifi
• Mohammad Isaei tafreshi
• Mohammad Farajiha

چکیده [English]

     For reasons including inability to impose some punishments,violating the principles of being personal punishments, not realization of punishment goal, specificity principle, constraints on procedures and most importantly, lack of guilt evidences, in negation, as well as arguments such as justice and criminology fact, difficulty of discovering the true culprit, scrutiny of the members and stakeholders in selection of managers, reduction of punishments for freedom hampering or injury of managers and finally compensation for damages inflicted on victims in a favorite manner have been expressed in proving criminal liability of the legal entities. Counterpoint approaches impact on the legal systems was so that until the twentieth century, the legal entities' liability was put in doubt as a principle. But since the second half this century following the legal entities activity scope, especially the companies, and rise of crimes against environment, organized crimes, specifically transnational crimes, crime in the field of transportation and industry in general caused the leading countries as Canada, England, United States,Netherlands and the Europe Council to accept and regulate the criminal liability of the legal entities as a must, despite of criminal law shortcomings, through relying on theories such as vicarious liability, secondary character, employers and superiors' responsibility, collective guilt and criminal liability of the legal persons. Alnahayah the movement for criminal liability of the legal entities, made Iran to join the system; so that inability for in the first step cyber crimes 2009 in particular, and in the second step for the Islamic penal law, in general were accepted. Scrutiny in transformation of the Iranian law in this regard, specifically in the above mentioned bill has been the effort of the present paper.

کلیدواژه‌ها [English]

• Criminal Liability
• Legal Liability
• Legal Entity
• Crime
• Punishment